Informatie over imaginaire rescripting voor cliënten
en naasten
Op deze pagina vind je informatie over de psychologische behandeling ‘imaginaire rescripting’ (ImRs). Deze informatie is bedoeld voor mensen die een behandeling met ImRs overwegen, hun naasten, en alle andere mensen die nieuwsgierig zijn naar ImRs. We leggen uit wat ImRs is, voor welke klachten het een goede behandeling is, en hoe de behandeling verloopt. Verder vind je hier video fragmenten, links naar betrouwbare informatie over ImRs, en ervaringsverhalen van cliënten die een ImRs behandeling hebben gedaan.
We hopen je met deze site een goed beeld te geven van ImRs en je te helpen beslissen of het een passende behandeling voor jou is.
Wat is imaginaire rescripting?
Imaginaire rescripting (ImRs) richt zich op herinneringen van nare gebeurtenissen uit je verleden (zoals een trauma) die te maken hebben met de psychische klachten die je in het hier en nu ervaart. Tijdens de therapiesessies ga je in gedachten terug naar deze nare herinneringen onder begeleiding van jouw therapeut. Vervolgens gebruik je je fantasie om je zo levendig mogelijk een fijnere afloop van de gebeurtenis voor te stellen. Zo kun je je bijvoorbeeld inbeelden dat je voor jezelf opkomt, jezelf troost en begrip biedt, of andere dingen doet of laat gebeuren die je toen eigenlijk nodig had. Met ImRs kun je zo voor jouw emotionele behoeften zorgen die in de nare gebeurtenis geschonden zijn of die je gemist hebt. De nare herinneringen krijgen hierdoor een andere betekenis voor je en gaan minder naar voelen. Je krijgt bijvoorbeeld weer meer een gevoel van controle en meer begrip voor jezelf en jouw leed.
Nare herinneringen krijgen een andere betekenis
Misschien is het nu nog lastig om je het precies voor te stellen. Maar misschien herken je wel dat je soms iets meemaakt en dan achteraf denkt “Dát had ik natuurlijk moeten zeggen of doen…!” Als je je dan heel levendig voorstelt dat je alsnog die dingen zegt of doet dan geeft dat een beter gevoel. Je heel levendig voorstellen van iets voelt voor je hersenen ‘alsof het echt is’. Daardoor kan ImRs ook zo’n helende ervaring zijn. In dit filmpje wordt op een eenvoudige manier uitgelegd hoe dat werkt in de hersenen.
Voor welke klachten is imaginaire rescripting geschikt?
- ImRs is een wetenschappelijk bewezen effectieve behandeling voor posttraumatische stressstoornis (PTSS)
- ImRs in aangepaste vorm is een effectieve behandeling voor nachtmerries. De behandeling heet dan ‘Imagery Rehearsal Therapy’ (IRT).
- De cognitieve gedragstherapie (CGT) behandeling voor sociale angststoornis heeft soms ook een module met ImRs.
- ImRs wordt ook veel gebruikt bij schematherapie voor persoonlijkheidsstoornissen. ImRs wordt dan niet aparte gegeven maar op verschillende momenten tijdens de behandeling. Dit kan per sessie verschillen.
- Voor veel andere klachten wordt op dit moment onderzocht hoe goed ImRs daarbij werkt. Op dit moment hebben we nog niet genoeg informatie om ImRs meteen aan te bevelen voor andere klachten. Vraag uw huisarts dan om verder advies.
Hoe ziet de behandeling met imaginaire rescripting eruit?
ImRs ziet er anders uit afhankelijk van de klacht die behandeld wordt (zie ‘voor welke klachten is ImRs geschikt’ hierboven). De ImRs behandeling voor PTSS is het beste onderzocht. Deze variant heeft standaard 16 sessies van 90 minuten die één of twee keer per week plaatsvinden. Het aantal sessies en hoe deze ingepland worden kan – net zoals bij andere behandelingen – een beetje verschillen afhankelijk van de instelling / behandelaar of de ernst van de klachten.
Eerst krijg je informatie over ImRs en leer je je therapeut kennen. Jullie brengen samen jouw klachten en belangrijkste herinneringen in kaart. Sommige herinneringen zullen in een enkele sessie voldoende behandeld zijn, en andere herinneringen hebben meer aandacht nodig. Klinische ervaring leert dat de behandeling van de ene herinnering vaak ook effect heeft op andere herinneringen. Het is dus in principe niet nodig om alle herinneringen aan bod te laten komen. Iedere sessie bepaal je samen met welke herinnering je aan de slag gaat en jullie bepalen samen wanneer de behandeling voldoende gewerkt heeft voor jou.
Het ‘herschrijven’ van de herinnering tijdens een ImRs sessie bestaat standaard uit de volgende 3 stappen:
1. Je gaat in gedachten terug naar de (traumatische) gebeurtenis van toen. Je doet dit in veel detail (wat voel je, ruik je, hoor je, en zie je?) om de herinnering zo levendig mogelijk te maken, alsof het nu weer opnieuw gebeurt. Je zult daarbij ook wel de nare gevoelens weer sterk voelen. Dit kan heftig zijn, maar in de volgende stap ga je daar meteen iets mee doen. Hieronder zie een voorbeeld van de eerste stap waarbij je als client in gedachten teruggaat naar de traumatische gebeurtenis (casus Anne wordt hier gespeeld door actrice Margo van de Linde)
2. In de tweede stap ga je de herinnering ‘herschrijven’. De eerste paar sessies zal je je inbeelden dat de therapeut erbij komt en doet wat nodig is om je beter te laten voelen in de herinnering (bijvoorbeeld het wegjagen of opsluiten van een dader). In de rest van de therapie verbeeld je dat jijzelf doet wat eigenlijk had moeten gebeuren, en wat je eigenlijk had willen doen. Je kijkt dan dus eigenlijk naar jezelf in de traumatische herinnering, en je helpt jezelf om tot een betere afloop te komen. Je maakt in verbeelding eigenlijk een nieuw, positiever, verhaal. Hieronder zie een voorbeeld van deze tweede stap (casus Anne wordt gespeeld door actrice Margo van de Linde)
3. In de derde stap verbeeld je je het nieuwe verhaal van begin tot eind. Dit keer door de ogen van de ‘jij’ uit de herinnering. Je ervaart dus hoe het is om geholpen te worden door de therapeut (in de eerste sessies) en jezelf (in de latere sessies). Soms voel je in deze stap dat er nog meer of andere dingen zijn die je nodig hebt om je beter te voelen (bijvoorbeeld getroost worden nadat de dader is weggejaagd). Dit kun je dan ook in het beeld brengen met je verbeelding. Vaak voelt dit als een opluchting en komen er ook fijnere emoties bij. Dit is in het volgende stukje te zien (casus Anne wordt gespeeld door actrice Margo van de Linde).
Waar en bij wie kan ik imaginaire rescripting volgen?
Om ImRs te kunnen geven moeten therapeuten opgeleid zijn in een erkende vorm van psychotherapie (bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie of schematherapie). Geregistreerde therapeuten zijn te vinden via websites van beroepsverenigingen (zie bijvoorbeeld mijn.vgct.nl/vgct-register of www.schematherapie.nl/zoek-een-therapeut). Daarnaast raden wij aan om ImRs te doen bij een therapeut die een erkende training in ImRs (of schematherapie) heeft gevolgd. Er is geen register van wie een ImRs training heeft gevolgd. Daarom is het een goed idee om na te vragen of jouw therapeut een erkende training in ImRs heeft gehad en ervaring heeft opgedaan met ImRs. Het liefst heeft een therapeut ook intervisie (overleg met collega therapeuten die ook ImRs geven) of supervisie (het doen van ImRs onder begeleiding van een meer ervaren therapeut). Jouw huisarts of verwijzer kan je ook helpen om een therapeut te vinden die hieraan voldoet.
Ervaringen met ImRs van cliënten
“ImRs, wat zag ik er tegenop. Ik had er over gelezen, en ik vond het zweverig en raar: Een therapeut die in het beeld stapt van een herinnering, ik kon d’r niks mee en wilde het niet. Daarbij, je kunt het verleden niet veranderen, zo dacht ik. Maar ja, ik kreeg schematherapie en het hoorde daar nu eenmaal bij, dus ik moest er uiteindelijk toch aan geloven. Die eerste keer kwam er een nare herinnering naar boven, waarin ik me ongezien en waardeloos voelde. Toen mijn therapeut me vroeg om hem in het beeld te plaatsen vond ik dat heel gek en ongemakkelijk. Maar het lukte wel. Hij nam het voor me op, sprak uit dat ik niet waardeloos was, maar juist de moeite waard. Dat er voor me gezorgd moest worden, want ik was nog zo klein. En dat was wat ik nodig had! Het voelde super fijn, om zo gesteund te worden. Heel anders dan toen. Mijn geschiedenis is niet veranderd, maar de imRs oefeningen, met steeds andere herinneringen, hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat ik die herinneringen, en vooral de bijbehorende gevoelens van eenzaamheid, verdriet en onzekerheid, m’n leven niet meer laat beheersen.”
“Ik heb eerst een Imaginaire Rescripting therapie (ImRs) gevolgd met wekelijkse sessies in een ambulante setting. Tijdens deze ImRs behandeling ging ik in gedachten terug naar traumatische herinneringen om mijzelf te geven wat ik nodig had (bijvoorbeeld, iets troostends of bemoedigends zeggen, of mezelf een knuffel geven). Dit was voor mij iets minder effectief. Na enige tijd werd ik aangemeld voor een intensieve trauma behandeling waarbij ik hele dagen achter elkaar behandeling kreeg. Eerst werd EMDR gegeven door verschillende therapeuten. Dit werkte bij mij niet goed. Toen heb ik met dezelfde behandelaar 3 dagen achter elkaar Imaginaire Rescripting gedaan. Dit zag er iets anders uit dan mijn eerste ImRs behandeling. Als ik bij een bepaald gevoel, beeld of gedachten kwam gingen wij deze stap voor stap verwijderen uit de herinnering, inpakken en vernietigen, bijvoorbeeld verbranden. Dit ging behoorlijk gedetailleerd, waardoor ik uiteindelijk een heel groot deel van mijn vroegkinderlijk trauma na vele jaren uiteindelijk heb kunnen verwerken.”
“Mijn ervaring met imaginaire rescripting is zeer positief. Ik had een aantal nare ervaringen opgedaan, waar ik veel angst en verdriet rondom had. De herinneringen hadden te maken met ziekte, verlies en rouw. Samen met mijn therapeut heb ik deze herinneringen opgehaald en gekeken naar wat ik nodig had in die situaties. Samen hebben wij deze herinneringen stuk voor stuk herschreven, waardoor de angst en verdriet een stuk minder werden en ik de situaties kon accepteren. In eerste instantie vond ik het spannend om terug te gaan naar de herinneringen, maar het heeft mij enorm geholpen. Ik zou imaginaire rescripting dan ook zeker aanraden als je door bepaalde gebeurtenissen heen wil werken.”
FAQs veelgestelde vragen
Het is in principe de bedoeling dat ImRs een kortdurende behandeling is. Onderzoeken hebben aangetoond dat al één sessie ImRs nuttig kan zijn, maar veel protocollen uit onderzoek hebben ook 6 of meer sessies opgenomen. Er is op dit moment nog geen vast aantal ImRs-sessies vastgesteld. De duur van de therapie hangt af van de geestelijke gezondheidstoestand en het te behandelen probleem (met meer sessies voor ernstigere klachten). Het hangt ook af van of ImRs als een op zichzelf staande interventie wordt gegeven of wordt geïntegreerd in schematherapie of CGT, waarbij meestal minder sessies aan ImRs worden gewijd dan wanneer het wordt opgenomen in een bredere therapiebenadering.
Bij imaginaire exposure denk je zo levendig mogelijk terug aan de traumatische herinnering en de moeilijkste momenten daarin. Dit doe je meestal met gesloten ogen en altijd in de veilige omgeving van de behandelkamer. Je vertelt zoveel mogelijk details aan de therapeut met als doel dat je went aan de emoties die gepaard gaan met het terugdenken aan het trauma. De emoties ‘doven’ als het ware ‘uit’. In de eerste stap van ImRs denk je ook zo levendig mogelijk terug aan de traumatische ervaring. Maar dan wordt de herinnering ‘gepauzeerd’ op het meest moeilijke moment en stel je je in gedachten een andere afloop voor die je beter doet voelen. Zo word je bij ImRs geholpen om aandacht te geven aan de emotionele behoeften die tijdens het trauma zijn geschonden.
ImRs kan veilig worden toegepast bij cliënten die vatbaar zijn voor dissociatie. Er zijn wel verschillende manieren die de therapeut kan inzetten om dissociatie te verminderen of voorkomen, bijvoorbeeld: van tevoren bespreken wat je kunt doen als je dissocieert zodat je dit kunt inzetten tijdens de ImRs; vooraf heel duidelijk de rescripting-stappen bespreken zodat je weet waar je aan toe bent; emotieregulatie technieken (bijvoorbeeld rustig ademhalen); minder lang stilstaan bij de moeilijkste momenten voordat deze herschreven zijn; de therapeut kan meer de leiding nemen tijdens het ingrijpen in de rescripting; technieken om te aarden, bijvoorbeeld door bepaalde voorwerpen vast te houden tijdens de rescripting; cliënt en therapeut kunnen elk een uiteinde van een sjaal vasthouden, zodat de therapeut eraan kan trekken als de cliënt niet reageert. De therapeut kan deze technieken gebruiken terwijl zij/hij doorgaat met de rescripting en de cliënt tegelijk geruststellen (bijvoorbeeld: “Je bent veilig bij mij hier in de therapieruimte, dit beeld kan je niet schaden en er is geen reden om te dissociëren. Kom terug naar het beeld…”).
In de eerste jaren van Covid-19 moesten therapeuten vaak therapie online aanbieden. Hierdoor konden we ontdekken of ImRs veilig en effectief online kon worden toegepast. Hoewel er geen gecontroleerde studies zijn uitgevoerd, gaf feedback van cliënten en therapeuten aan dat online ImRs even effectief en veilig was. Voorwaarde was wel dat de cliënt voldoende privacy had om de online sessie uit te voeren en dat technische problemen, zoals internetverbinding en andere routines, konden worden opgelost. Het zal afhangen van de werkwijze van de instelling die de behandeling aanbiedt of de behandeling in persoon of online zal zijn.
Tot slot
Het Kennisplatform Imaginaire Rescripting is een initiatief van het internationale consortium voor imaginaire rescripting en werd mede mogelijk gemaakt door Stichting Achmea Slachtoffer en Samenleving. Ervaringsdeskundigen van het MIND Platform hebben meegewerkt aan de inhoud van deze pagina.
